Suriye’de Baas Partisi’nin sonu: Yeni döneme Geçişin zorlukları ve beklentiler
Suriye’de Beşar Esad yönetimi ve Baas Partisi’nin devrilmesinin ardından geçici yönetim, ülkenin siyasi ve askeri yapısını kökten değiştirecek bir dizi karar aldı. Şam’a giren muhalif grupların 8 Aralık’ta Beşar Esad’ı Moskova’ya kaçmaya zorlamasının ardından Suriye’yi 50 yılı aşkın bir süre yöneten Baas Partisi resmen feshedildi.
Ancak yeni yönetimin attığı adımlar yalnızca Baas Partisi’nin sona erdirilmesiyle sınırlı kalmadı. Ülkedeki tüm silahlı gruplar feshedildi ve bu grupların resmi devlet kurumlarına entegre edilmesi planlandı. Bu adım, ülkenin siyasi ve askeri sahnesinde kapsamlı bir yeniden yapılanmanın başlangıcı olarak görülüyor.
REKLAM
Yeni dönemin öne çıkan isimlerinden Ahmed el-Şaraa, Çarşamba günü geçici devlet başkanı olarak atandı ve 2012 yılında kabul edilen anayasa askıya alındı. El-Şaraa’nın, Suriye’nin geçiş sürecini yönetmesi ve yeni bir yönetim modeli oluşturması bekleniyor.
Devlet haber ajansı SANA’ya göre, geçici hükümet sözcüsü Hassan Abdel Ghani, “Tüm askeri yapılar dağıtıldı ve devlet kurumlarına entegre edilecek” dedi. Ayrıca, eski rejimin ordusu ve istihbarat teşkilatları ile birlikte Baas Partisi’nin de tamamen feshedildiği duyuruldu.
Baas Partisi’nin çöküşü: Tarihsel süreç ve çöküşün kaçınılmazlığı
Arap Sosyalist Baas Partisi, 1947 yılında Miçel Eflak ve Salah el-Din el-Bitar tarafından kurulan pan-Arap milliyetçisi ve sosyalist bir hareket olarak doğdu. Irak’ta da güçlü bir varlığı olan parti, zamanla hem Suriye’de hem de Irak’ta askeri diktatörlükler kurarak otoriter bir yapıya dönüştü.
Suriye’de Baas Partisi’nin yükselişi 1963 yılında gerçekleşen askeri darbeyle başladı. Bu yıl içinde aynı zamanda Irak’ta da Baasçılar iktidarı ele geçirdi. 1966’da Salah Cedid ve o dönemde Baasçı bir general olan Hafız Esad, parti içinde bir darbe düzenleyerek Eflak ve el-Bitar’ı saf dışı bıraktı.
REKLAM
1970 yılına gelindiğinde Hafız Esad, bir darbe daha yaparak partinin ve ülkenin mutlak hakimi haline geldi. Oğlu Beşar Esad, babasının 2000 yılındaki ölümünün ardından iktidarı devraldı ve 2024 yılına kadar ülkeyi yönetti. Ancak 2024’te muhalif güçlerin ülke genelinde hızla ilerlemesi üzerine Esad, Moskova’ya kaçmak zorunda kaldı.
Baas Partisi’nin Suriye’deki 61 yıllık iktidarının sona ermesi, geçiş sürecinin en önemli sembollerinden biri olarak görülüyor. Esad’ın Moskova’ya kaçmasının ardından muhalif gruplar Baas Partisi’nin ofislerini ele geçirerek parti bayraklarını yaktı.
Radikal bir otoriter yönetim modeliyle tanınan parti, on yıllar boyunca muhalefeti bastırdı, kitlesel tutuklamalar gerçekleştirdi ve binlerce kişiyi öldürdü.
Washington merkezli Arap Merkezi’nden kıdemli analist Radwan Ziadeh, bu kararların “Suriye’de iktidarın sivillerin eline geçişinin başlangıcı” olduğunu belirtti.
Araştırmacı Elia Ayoub ise “Kanlı geçmişleri göz önüne alındığında Baas Partisi’nin Suriye’de bir geleceği yoktu” yorumunu yaptı.
Heyet Tahrir el-Şam (HTS) neden feshedildi?
Suriye iç savaşı, Esad’a karşı birleşen muhalif grupların zaman içinde bölünmesi ve radikalleşmesiyle kaotik bir hal aldı.
REKLAM
Bu gruplardan biri olan Cebhet el-Nusra, El-Kaide’nin bir uzantısı olarak kurulmuş, ardından El-Kaide’den ayrılarak Heyet Tahrir el-Şam (HTS) adını almıştı.
HTS, İdlib’de merkezi bir otorite kurarak muhafazakar bir yönetim oluşturdu. 2024’ün sonlarında ise Halep, Hama, Humus ve Şam’ı Esad rejiminden almak için büyük bir operasyon düzenledi. Rejimin çökmesiyle birlikte Ahmed el-Şaraa, Suriye’nin fiili yöneticisi haline geldi.
Ancak HTS’nin feshedilmesi uzun süredir planlanan bir adımdı. El-Şaraa, HTS’yi dağıtarak grubu resmi devlet kurumlarına entegre etmeyi amaçlıyor.
Geçici yönetim, HTS ve diğer silahlı grupları askeriye, genel güvenlik, sınır kontrolü ve polis gücü gibi kurumlara entegre ederek resmi bir güvenlik birimi oluşturmayı hedefliyor.
Yeni hükümet ve devlet kurumları için bir yol haritası var mı?
Şu an için kesin bir takvim açıklanmış değil.
Ahmed el-Şaraa, geçiş sürecini yöneteceğini, ulusal bir diyalog başlatacağını ve nihayetinde seçimlere gidecek bir hükümet kuracağını belirtti. Ancak bu sürecin dört yıl kadar sürebileceği tahmin ediliyor.
REKLAMSuriye’de gelecek: belirsizlikler ve zorluklar
Geçici yönetim, ülkenin yeniden inşası için büyük bir sorumluluk üstlenmiş durumda. Ancak süreç, birçok belirsizlik ve engel içeriyor:
Anayasal Belirsizlik: 2012 anayasasının askıya alınmasıyla birlikte yeni bir anayasanın oluşturulması gerekecek. Ancak bu sürecin nasıl işleyeceği belirsiz.
Güçlü Bir Geçici Yönetim: El-Şaraa’nın tüm kesimleri kapsayan bir yönetim oluşturup oluşturamayacağı konusunda şüpheler var.
Uluslararası Denge: Yeni yönetimin, uluslararası toplum ve özellikle Rusya, Türkiye, ABD ve İran gibi aktörlerle nasıl ilişkiler kuracağı önemli bir soru işareti.
Silahlı Grupların Entegrasyonu: HTS ve diğer silahlı grupların resmi güvenlik birimlerine nasıl entegre edileceği, sürecin başarısını belirleyecek kritik faktörlerden biri olacak.
Tepkiler: Yeni Döneme Umutla Bakanlar ve Şüphecilik İçinde Olanlar
Suriye’de Baas Partisi’nin ve HTS’nin feshedilmesi beklenen bir gelişmeydi. Ancak yeni yönetimin nasıl bir yön çizeceği konusunda belirsizlikler sürüyor.
REKLAM
Suriye toplumunda geçiş sürecine yönelik karışık tepkiler var. Bazıları, Baas Partisi’nin sona ermesinin olumlu bir adım olduğunu savunurken, bazıları ise demokratik bir sürecin eksikliğini eleştiriyor.
Yeni hükümetin askeri figürlerden oluşması, geçişin ne kadar sivil olacağı konusunda soru işaretleri yaratıyor.
ABD destekli Terör örgütü PKK’nın Suriye kolu Suriye Demokratik Güçleri (SDG) ve Türkiye destekli Suriye Ulusal Ordusu (SNA) gibi büyük silahlı güçlerin geçiş sürecine nasıl dahil edileceği henüz netlik kazanmış değil.
Buna rağmen, 2011’den bu yana süregelen savaş göz önüne alındığında, Suriye için en azından yeni bir başlangıç fırsatı doğmuş durumda.
Haber Kaynak : HABERTURK.COM
“Yayınlanan tüm haber ve diğer içerikler ile ilgili olarak yasal bildirimlerinizi bize iletişim sayfası üzerinden iletiniz. En kısa süre içerisinde bildirimlerinize geri dönüş sağlanılacaktır.”
